Pluralistische onwetendheid (pluralistic ignorance) is een begrip uit de sociale psychologie.
Pluralistische onwetendheid beschrijft een situatie waar de meerderheid van een groep een mening, gedrag of standpunt afkeurt, maar de personen individueel (en tegen de werkelijkheid in) overtuigt zijn dan de anderen dit algemeen afgekeurde standpunt wel degelijk goedkeuren. Als mensen in een groep zich in een onzekere en moeilijk in te schatten situatie bevinden en niemand weet hoe men moet handelen, kijken mensen graag naar het gedrag van anderen. Dit gedrag van anderen wordt dan niet als onzekerheid geïnterpreteerd (terwijl deze interpretatie op de hand ligt als men zelf ook onzeker is) maar als gevolg van een bewuste beslissing. Men interpreteert dus het gedrag van anderen, die zich identiek gedragen als men zelf, anders dan het eigen gedrag en men past zich bovendien ook nog aan de verkeerd opgevatte algemene mening aan. Verschillen tussen privéovertuigingen en iemands gedrag in het publiek zijn goed gedocumenteerd in de sociaalpsychologische literatuur als een vorm van sociale invloed. Sociale invloed speelt dan ook een centrale rol in dit fenomeen van pluralistische onwetendheid.
Voorbeelden:
- De docent vraagt of er nog vragen zijn. Niemand zegt iets. Veel aanwezigen vatten dit op als een teken dat de anderen alles begrepen hebben, en dit terwijl de andere aanwezigen ook onzeker zijn of vragen hebben en zelf ook naar de reacties van de groep kijken.
- Drinkgewoonten onder studenten en de invloed van leeftijdsgenoten op deze gewoonten. Onderzoek over alcoholconsumpties onder studenten liet zien dat de studenten van mening waren dat de gemiddelde student veel positiever was over alcoholgebruik dan zij zelf waren… maar dat dacht dus een meerderheid van de studenten, terwijl het al logisch gezien niet waar kan zijn dat het voor de meeste studenten geldt, dat de gemiddelde student positiever denkt over alcoholgebruik dan zij zelf!
Zie Deborah A. Prentice, Dale T. Miller, Pluralistic Ignorance and Alcohol Use on Campus
Some Consequences of Misperceiving the Social Norm, Journal of Personality and Social Psychology, February 1993 Vol. 64, No. 2, 243-256 
- De nieuwe kleren van de keizer , het sprookje van Hans Christian Andersen: iedereen ziet dat de keizer geen kleren aan heeft, maar denkt ten onrechte, dat de anderen wel degelijk kleren zien. Men zegt niets om niet dom of afwijkend te lijken.
- Veel voorbeelden van vooroordelen: een recente studie laat bijvoorbeeld zien dat veel Amerikanen niet echt negatief denken over atheïsten maar denken dat hun omgeving negatiever is dan zij zelf, en dat ze daarom een publieke negatieve houding innemen. (When Private Reporting Is More Positive Than Public Reporting: Pluralistic Ignorance Towards Atheists)
- Het meest bekende voorbeeld van pluralistische onwetendheid is het omstandereffect (bijstandereffect). In een noodsituatie met meerdere toeschouwers grijpt niemand in omdat iedereen het aarzelende niet-ingrijpen van de anderen als een bewuste beslissing begrijpt en daaruit afleidt dat actie niet noodzakelijk is.
- Halbesleben et al. (2007) betogen dat de pluralistische onwetendheid de reden kan zijn dat werknemers hun werkelijke mening over een onderwerp niet met collega’s delen omdat zij denken dat de groepsidentiteit verdedigd moet worden en dat de groep anders denkt dan zij zelf. Het gevolg is dan hogere stress en een lagere graad van betrokkenheid onder werknemers. Voor de organisatie als geheel kan pluralistische onwetendheid leiden tot een zwakke organisatiecultuur, die eigenlijk niet wordt ondersteund door haar leden, en tot slechte besluitvorming kan leiden omdat de werknemers hun eigen overtuigingen niet uiten en zich aan een vermeende gedeelde mening aanpassen. Halbesleben JRB, Wheeler AR, Buckley MR (2007) Understanding pluralistic ignorance: application and theory. Journal of Managerial Psychology 22(1):65–83
- In “Smarter Than You Think: How Technology Is Changing Our Minds for the Better” beschrijft Clive Thompson het systematische gebruik van pluralistische onwetendheid door autoritaire regimes. Als iedereen denkt dat de anderen het regime tolereren zal niemand de opstand aandurven (zie ook de kleren van de keizer). Clive Thompson meent dat de opkomst van digitale en sociale media de pluralistische onwetendheid kan opheffen. Actievoerders en aanhangers kunnen met elkaar communiceren over de (verborgen) doelen en meningen.