Deze zomer verscheen de bestseller “Digitale dementie” van mediapsychiater Prof. Dr. Dr. Manfred Spitzer in het Nederlands (Digitale dementie: Hoe wij ons verstand kapotmaken , Atlas Contact); nadat Spitzer vorig jaar al in Duitsland een controverse heeft opgeroepen met zijn (overtrokken) waarschuwingen voor “digitale dementie”.
(Zie ook Brandpunt van 23 juni 2013)
Spitzer is niet de enige en niet de eerste, die ervoor waarschuwt, dat gebruik van computers en internet schadelijk is voor persoonlijke ontwikkeling, creativiteit of geheugen. Spitzer borduurt voort op onder meer het werk van Nicholas Carr over de ‘verdomming’ die zou optreden door het gebruik van Google (Is Google making us stupid?) en diens boek Het ondiepe: Hoe onze hersenen omgaan met internet.
De Duitse psychiater waarschuwt met sterke overdrijving voor alle vormen van digitale media. Zijn terechte waarschuwing, kleine kinderen niet met de iPad op te voeden, combineert hij met een preek tegen alle vormen van digitale media in het onderwijs. Behalve Maurice de Hond zullen niet veel mensen betwisten dat het belangrijk is, dat kinderen hoofdzakelijk leren van de werkelijkheid, van echte ervaringen, en van het directe sociale contact met andere mensen. De Nederlandse psychologe Martine Delfos radt in haar boek In 80 dagen de virtuele wereld rond dan ook het gebruik van digitale media voor kleine kinderen (onder 4 jaar) af. Maar hoe ouder de kinderen zijn hoe constructiever en sociaal interactiever het gebruik van alle soorten van media ook kan zijn. Kleine kinderen zouden geen of zeer weinig tijd voor de beeldscherm moeten doorbrengen. Maar schoolkinderen moeten worden opgevoed voor een toekomst waarin digitale media met zekerheid een grote rol spelen.
Spitzer heeft het over “dementie” (“dementie is mentaal verval”), maar de sociale en individuele problemen die door overmatig internet- of computergebruik ontstaan (concentratiestoornissen, sociale isolatie, depressie etc) zijn van geheel andere aard dan dementiesymptomen (onder andere geheugenproblemen, desoriëntatie, persoonlijkheidsverlies) . Klinische dementie (laat staan een aantoonbare verandering in de hersenen- en Spitzer heeft het uitgebreid over hersenstructuren, frontaalkwab enz.!) ontstaat niet door computeren – in tegendeel, er zijn juist aanwijzingen dat door gerichte en computerondersteunde hersentraining Alzheimer vertraagd kan worden. Computers en spelletjes worden steeds belangrijker bij therapie en rehabilitatie, bijvoorbeeld Virtual-Reality- gebaseerd geheugentraining- juist bij dementie-patiënten.
17-10-2016
“De discussie over de negatieve gevolgen van smartphone- en tabletgebruik is weer heropend. De oorzaak: het nieuwe boek Digiziek van Duitse psychiater Manfred Spitzer. In zijn nieuwe boek betuigt de internationaal bekende Duitse psychiater dat digitale media ervoor zorgen dat kinderen hun motoriek en zintuigen onvoldoende ontwikkelen.”
————
Het is een stokoud verschijnsel: de geleerde die de mensheid waarschuwt voor het gebruik van nieuwe techniek.
Spitzer pist wel erg naast zijn pot met dit dreigement: dementie. Hij bedoelt verloedering, of geestelijke verluiering.
Ik betwijfel dat kleine kinderen beter niet met de computer vertrouwd gemaakt kunnen worden. De blokkendoos bestaat nog steeds, al hebben kinderen veel sneller door dan vroeger dat blokken saai zijn. Ook tetris verveelt snel. Al doende leert men.
Als er 1 uitvinding is die de mens bedreigt, is het de auto. De prothese die hem invalide maakt en zijn uitsterven bespoedigt. Eénderde van de wereldeconomie is afhankelijk van de auto.
Ah, heel leuk idee met de auto. Maar zouden we zonder auto echt wel computers hebben?
En jij vindt dus dat kinderen onder de 4 ook met Ipads etc mogen spelen.
Ik weet het niet. In ieder geval heeft Spitzer wat de kinderen onder de 4 aangaat steun van andere deskundigen- in tegendeel tot de rest van zijn verhaal.
Zelf heb ik mijn kinderen geen tv laten kijken toen ze klein waren, pas toen ze al konden lezen.
Ik meen me te herinneren dat Vincent Icke zo’n 15 jaar geleden al waarschuwde tegen plak en knipwerk via internet in het onderwijs. Als ik even terugdenk aan zijn column ‘Wat is waarheid?’ in NRC kan ik wederom een glimlach niet onderdrukken. Voila, ‘consider the lilies monty python’ ging er destijds door me heen. In ieder geval probeerde Icke de nadruk te leggen op het besef over het algemene onder schijnbaar verschillende verschijnselen zoals neergelegd in natuurwetten. Dat besef moest vlees worden 🙂 om je zintuigen goed te kunnen gebruiken ook al kan verstand er niet bij. Icke: het moet mogelijk zijn om tot een waarheid te komen buiten mensen en meningen. Met dat geloof – want dat is het – kan ik wel instemmen. En om genoemd besef te ontwikkelen is een persoonlijke ontwikkeling nodig – anders zouden mensen als Icke alleen maar als kardinalen functioneren – en daarbij is internet hooguit een handig hulpmiddel.
Sommigen stelden destijds en zullen nu stellen dat Icke te ver ging (althans in zijn waarheidsopvatting, waarbij hij zaken als religie en filosofie verder overbodig vond), maar dat is eigenlijk een discussie voor betere tijden. Of ik het boek van Malfred Spitzer moet lezen, weet ik niet. Alleen internet lezen c.q. onderwijs via voornamelijk internet is bepaald onvoldoende voor geestelijke groei c.q. verbeterd inzicht. Maar vergelijkenderwijs is dat net zo ongezond als voornamelijk patat, McDonalds en pizza’s. Misschien wordt ‘Vernunft’ bij Spitzer slecht vertaald en indien deze het over ‘slecht redeneren’ heeft, dan wordt daar via de opiniepagina’s en ‘de eigen mening’ sinds ongeveer Wilders bakken bewijs voor geleverd. Men houdt niets meer binnen. Zonder veel argumenten, context of de eis aan zichzelf om de noodzakelijke boeken over een onderwerp te lezen wordt veel ondergekotst in de veronderstelling dat men hetzelfde talent heeft als Hans Teeuwen. Zo werkt het niet. Dan moet je andere luikjes kunnen opentrekken. Via Bach en op vele andere manieren. Als Spitzer bedoelt dat het brein op zichzelf; ‘het verstand’ in fysiologisch opzicht; schade oploopt door internet lijkt me al te bout. Misschien wel indirect, in fysieke of maatschappelijke zin door verslaving omdat men zichzelf op ‘normale’ manier niet terugvindt in de min of meer directe omgeving. We willen zien, horen en ruiken wat in neurologisch opzicht het beste past bij een innerlijk verwachtingsscenario. Voor wie echt leeft, is internet hooguit een beter telraam voor vrijwel alles buiten de liefde.
Toevoeging: zo langzamerhand vertrouw ik geen enkel gedachtegoed meer van Amerikaanse origine dat niet technologisch is. Althans van het Amerika van nu.
Je weet toch overigens wel, beste Arjan, dat Icke geen fan is van Foucault???
…….
Jouw laatste zin is erg interessant.
En wat computers en verslaving betreft: verslaving bewijst natuurlijk niet de “slechtheid” van hetgeen sommigen aan verslaafd zijn.
Internetverslaving op zich is ook niet het centrale thema bij Spitzer. Zijn thema is: onze hersenen en intelligentie gaan achteruit vanwege beeldschermen en digitale media. Een overdreven en onbewezen stelling.
‘Dementie’ is idd. een tendentieuze term, maar internet zal vast invloed hebben op de kwaliteit van ons geheugen. Maar ons huidige onderwijs is daar misschien nog wel meer debet aan, want het wordt niet meer getraind (door bv. gedichten uit het hoofd te leren).
Sherry Turkle doet al sinds de jaren ’80 onderzoek naar de invloed die computers e.d. apparaten op onze psyche hebben: http://www.ted.com/talks/sherry_turkle_alone_together.html. In The Second Self (1984) toonde ze zich reeds bezorgd over het lesgeven mbv computers aan jonge kinderen, omdat die niet in de gaten hebben dat een computer geen persoon is, en dat zou hun sociale vaardigheden (kunnen) beïnvloeden.
Hoi Joke,
Jazeker wordt het geheugen slechter als je niet oefent of als je inactief bent. Daar heb je geen computer voor nodig.
Goed dat je Sherry Turkle noemt. Spitzer noemt haar vreemd genoeg maar één keer, in één zin…
Wat bij Spitzer zo vreemd is, dat is dat hij alle mediapedagogiek afkeurt als levensgevaarlijk.