Auteur: Maria Trepp18

Posttraumatische groei – nieuw onderzoek

Aanvullend onderzoek

Posttraumatische groei is een term die verwijst naar positieve psychologische veranderingen die als gevolg van een ongeval, trauma en andere moeilijkheden van het leven kunnen optreden. Na trauma en ongeluk worden niet altijd de symptomen van stress en PTSS (posttraumatische stressstoornis) vastgesteld, maar kan op den duur ook succesvolle persoonlijke groei plaats vinden.

Ben je zelf gegroeid na tegenslag?

Ontdek het met deze test!

Primo Levi schrijft bijvoorbeeld over het proces van rijping en ervaring, die hij zelfs in een concentratiekamp heeft ondergaan (“salvation through action” waarvoor hij een nieuwe term vindt: salvaction), en Viktor Frankl heeft zijn verblijf in een concentratiekamp verwerkt in het boek Man’s Search for Meaning (Duits: Trotzdem Ja zum Leben sagen). Frankl concludeert uit zijn ervaring dat psychologische reacties niet alleen het gevolg van de omstandigheden van het leven zijn, maar dat ook bij ernstig lijden nog een vrijheid van keuze is.

Viktor_Frankl posttraumatische groei

Vele anderen hebben hun subjectieve ervaring opgeschreven nadat zij grote en ook kleine tegenspoed hebben overwonnen. Rampen en trauma vormen grote uitdagingen voor het aanpassingsvermogen van een individu. Deze uitdaging betreft bijvoorbeeld het zelfinzicht en het begrip van de wereld, en de mogelijkheid om voor zichzelf een zinvolle plek in de wereld te vinden.  Traumatische gebeurtenissen maken het onmogelijk dat men de manier van leven gewoon weer oppikt die men voor de traumatische gebeurtenissen had. Er treden diepe, vaak levensveranderende psychologische veranderingen op in het denken en in de relatie tot de wereld, die in feite ook tot een persoonlijke en zinvolle veranderingsproces kunnen bijdragen. Vaak reageren mensen die een dergelijk proces hebben meegemaakt, beter op hernieuwde belasting, en herstellen sneller hiervan. Dit kan zijn het resultaat zijn van de ontmoeting met een beangstigende gebeurtenis en het daaropvolgende leerproces.

“Post-traumatische groei” hoort als denkmodel en visie in de wereld van de positieve psychologie. De term werd bedacht door de psychologen Richard G. Tedeschi en Lawrence G. Calhoun (link naar het artikel met model van post-traumatische groei), anderen, zoals bijvoorbeeld Andreas Maercker spreken van posttraumatische rijping. Tedeschi schrijft dat 90 procent van trauma-slachtoffers ten minste één aspect van posttraumatische groei rapporteren, zoals een hernieuwde waardering van het leven.

Veerkracht

Een nauw verwante term uit de traditionele psychologie is Veerkracht (resilience) als het vermogen om te gaan met crisissituaties door beroep te doen op persoonlijke en sociale resources en deze te gebruiken voor de eigen ontwikkeling. Het verschil tussen posttraumatische groei en veerkracht is de omvang van het herstel. “Groei” of “Rijping” gaat verder dan veerkracht. Veerkracht betekent dat men zijn levenskwaliteit terugvindt, terwijl een ontwikkelende persoonlijkheid zelfs een voordeel kan ondervinden van uitdagingen. (Artikel: Charles S. Carver, Resilience and Thriving, Issues, Models and Linkages)

Zie ook Salvatore R. Maddi Hardiness: Turning Stressful Circumstances into Resilient Growth 2013 en ander onderzoek van Maddi (2015)

Posttraumatische rijping, religie en literatuur

Het algemene inzicht dat lijden en ontbering wellicht ook tot positieve verandering kunnen leiden is duizenden jaren oud. De lessen van vrijwel alle godsdiensten van het hindoeïsme en boeddhisme over islam en christendom bevatten elementen van de potentieel transformatieve kracht van lijden. De poging de betekenis van menselijk leed te begrijpen is een centraal thema van vele filosofische onderzoeken en wordt in de werken van toneelschrijvers, schrijvers en dichters vorm gegeven.  

Ook Victor Frankls logotherapie richt zich op de dimensie van persoon en existentie en concentreert zich op betekenisgeving als primaire en helende motivatie van de mensen. Door logotherapie en existentiële analyse zullen lichamelijke of geestelijke zieken existentiële vrijheid en keuze leren ervaren. De vraag naar een mogelijke bestaanszin van de cliënt staat centraal. De logotherapie maakt een onderscheid tussen lichamelijke en psychische symptomen en de geestelijke persoon. Het doel is dat de lijdende mens een essentieel deel van zijn zelfbeschikkingsvermogen en waardigheid terugvindt.

Zie ook Siebrecht Vanhooren, Zingeving, spiritualiteit en posttraumatische groei, Eerste stappen in een breed veld.

Posttraumatische groei en cultuur

Posttraumatische groei werd aangetoond bij verschillende natuurlijke of door de mens veroorzaakte traumatische gebeurtenissen, met inbegrip van levensbedreigende ziekte, oorlog, misbruik, migratie en dood van dierbaren.  Het werd ook in veel landen en in het kader van verschillende culturen aangetoond dat posttraumatische groei een universeel fenomeen is, maar ook enkele culturele verschillen kent. Posttraumatische ontwikkeling kan bovendien niet alleen voor individuen, maar ook voor families en systemen beschreven worden.

Post-traumatische groei treedt als mensen zich kunnen aanpassen aan zeer negatieve omstandigheden die hoge psychologische stress veroorzaken, zoals bijvoorbeeld grote levenscrises, die meestal onaangename geestelijke reacties veroorzaken.  Persoonlijke groei treedt niet als een direct gevolg van trauma, maar als mensen zich intens bezig houden met de nieuwe werkelijkheid in de nasleep van het trauma. Deze intense inspanning is van cruciaal belang voor de omvang en de aard van de post-traumatische groei. Ervaringen van persoonlijke groei na traumatische gebeurtenissen zijn gelukkig veel talrijker dan psychiatrische aandoeningen zoals posttraumatische stressstoornis. Maar persoonlijk lijden, en ook een stress-stoornis kan ook vaak naast en gelijktijdig plaatsvinden met de groei.

Als voorspellende factoren voor posttraumatische groei werden een aantal factoren genoemd die met adaptieve groei na een trauma in verbinding gebracht worden.

Spiritualiteit correleert sterk met posttraumatische rijping, en omgekeerd ontstaan veel van de diepste geestelijke overtuigingen door blootstelling aan trauma. Sociale steun is ook goed gedocumenteerd als een buffer voor het voorkomen van psychische stoornissen en stressreacties. Richard G. Tedeschi en anderen hebben gevonden dat de acceptatie van situaties die niet kunnen worden gewijzigd cruciaal is voor de aanpassing aan traumatische gebeurtenissen. Ze noemen dit “acceptatieverwerking”. Zij merkten op dat de confrontatie met de realiteit een belangrijke voorspeller van posttraumatische groei is.

Mensen die posttraumatische groei hebben doorgemaakt, hebben bijvoorbeeld het volgende ervaren:

  1. Intensivering van de waardering voor het leven: Het rijpingsproces dat door de traumatische ervaring veroorzaakt wordt leidt tot een verandering van prioriteiten. Kleine, alledaagse dingen worden belangrijker. Materiële dingen verliezen aan waarde, persoonlijke relaties worden belangrijker.
  2. Intensivering van de persoonlijke relaties: De traumatische gebeurtenis heeft een deel van de oude relaties vernietigd. De overblijvende relaties (“In nood herkent men de ware vrienden”) worden geïntensiveerd. Tegelijkertijd neemt het empathisch vermogen toe. Van trauma getroffen mensen voelen een verhoogde compassie voor anderen, vooral met mensen in nood.
  3. Bewustwording van eigen kracht: Als mensen zich van de eigen kwetsbaarheid bewust worden groeit ook het gevoel van innerlijke kracht. Men heeft ervaren dat de veiligheid in het leven altijd kwetsbaar is, maar ook dat men de consequenties van verschrikkelijke gebeurtenissen kan overkomen.
  4. Ontdekking van nieuwe kansen in het leven: Nadat oude doelen waardeloos of zinloos geworden zijn, zoekt men nu naar nieuwe doelen en taken. Dit kan gepaard gaan met een verandering van beroep of met intense maatschappelijke betrokkenheid.
  5. Intensivering van het spiritueel bewustzijn: De door de traumatische gebeurtenis veroorzaakte grenservaring roept existentiële vragen op. De resulterende bespiegelingen over de betekenis van het leven en/of God kunnen leiden tot een groter spiritueel bewustzijn en een grotere innerlijke tevredenheid. (Wikipedia)

Helpende factoren

Twee persoonlijkheidskenmerken dragen in het bijzonder ertoe bij om bij traumatische ervaringen een persoonlijke groei door te maken: extraversie en openheid. Ook zijn optimisten beter in staat om aandacht en middelen op de belangrijkste kwesties te concentreren en oncontroleerbare of onoplosbare problemen los te laten. Een warme, ondersteunende omgeving kan posttraumatische groei helpen, als men samen een manier vindt om de stressvolle gebeurtenissen in een zinvol levensverhaal met perspectief en conceptuele verwerking te integreren. Verhalen over trauma en overleven zijn altijd belangrijk voor de posttraumatische groei, omdat de ontwikkeling van deze verhalen dwingt om vragen van betekenis en belang te stellen te beantwoorden. Hierbij kunnen benaderingen van de narratieve psychologie van grote hulp zijn. Constructieve coping-strategieën, zowel cognitieve als ook sociale en emotionele kunnen een adaptieve spiraal in gang zetten.

Coping

Andreas Maercker heeft aangetoond dat persoonlijke groei na een trauma kan worden verklaard door het vermogen tot cognitieve coping en zelf-kalmerende emotionele coping. Een lijst van verschillende coping-strategieën kunnen worden gevonden in het artikel The Dialectical Behavior Therapy Ways of Coping Checklist:Development and Psychometric Properties von Andrada D. Neacsiu et al. Constructief coping-gedrag kan bijvoorbeeld zijn: Advies vragen, advies opvolgen, zich concentreren op de verschillende inhoud van positieve gedachten, plannen maken, goed zorgen voor zichzelf: (eten, slapen, sport), activiteiten te doen ….

Kritiek

De psycholoog Anthony Mancini zegt dat posttraumatische groei niet echt plaatsvindt, maar in de meeste gevallen slechts een positieve illusie is.

Dit kan zijn in sommige gevallen waar zijn.

Maar Mancini zelf heeft onderzoek gedaan bij overlevenden van de schietpartij op de Virginia Tech (2007), waar 33 mensen werden gedood. Het resultaat van deze studie was dat 60 % van de ondervraagde studenten later geen psychologische belasting ervoeren, 20 % aan symptomen van de post-traumatische stressstoornis leed – en verbluffend: 15 % voelen zich na de traumatische gebeurtenis veel beter! Een bijzonderheid was dat juist deze studenten zich vóór de traumatische gebeurtenis depressief had gevoeld, en ná de traumatische gebeurtenis minder depressief en angstig waren. Mancini vindt dus in feite zelf het bewijs van een mogelijke post-traumatische groei, wat hij overigens toeschrijft aan het hierboven onder punt 2 vermelde effect van sociale steun (Intensivering van de persoonlijke relaties).

Het is een verbluffend resultaat. Mensen die zich slecht voelen knappen dus op na een traumatische gebeurtenis! In het originele artikel van Mancini in Psychology Today verwijst deze naar Shelley Taylor en de “tend-and-befriend”-reactie onder vrouwen. Zijn onderzoek gaat blijkbaar uitsluitend over vrouwelijke studenten. Onder vrouwen is sociale steun veel sterker dan onder mannen, en is dit steun-mechanisme veel aangetoond. Overigens zijn vrouwen ook al kwetsbaarder wat PTSS en depressie betreft: het gaat hierbij voor twee derde om vrouwen.

De vraag is dus ook of dit effect bij mannen dan zou kunnen worden aangetoond.

Ik kan me goed voorstellen dat depressieve mensen meer sociale steun krijgen na een traumatische gebeurtenis: immers, ze lijken dan veel meer “recht” te hebben op extra steun.

Zie ook

Handbook of Posttraumatic Growth: Research and Practice (Google books)

Posttraumatic Growth: Progress and Problems Camille B. Wortman Department of Psychology State University of New York at Stony Brook

Wu, X., Kaminga, A. C., Dai, W., Deng, J., Wang, Z., Pan, X., & Liu, A. (2019). The prevalence of moderate-to-high posttraumatic growth: A systematic review and meta-analysis. Journal of Affective disorders, 243, 408-415.

Maria Trepp, docent Klinische Psychologie

Traumabehandeling: EMDR versus (Progressive) Counting

Nieuwe manier van traumabehandeling EMDR versus (Progressive) Counting-Methode

EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing ) is een therapie die vaak en succesvol bij psychotrauma‘s van verschillende aard wordt ingezet. Veel mensen houden na afschuwelijke traumatische gebeurtenissen psychische problemen. Soms is dit ook het geval na minder ingrijpende belevenissen. De negatieve gevolgen van grote en kleine trauma´s kunnen bijvoorbeeld zijn: dwangmatig opnieuw beleven van de traumatische ervaring, dissociatie, verdringing, angstreacties of een negatief zelfbeeld. In zware gevallen kunnen trauma‘s tot een posttraumatische stressstoornis leiden.

Gedragstherapie biedt verschillende behandelingsmogelijkheden bij psychotrauma‘s, onder andere Imaginaire Exposure of Prolonged Exposure (PE)- therapie, waarbij de cliënt de traumatische belevenissen herleeft onder begeleiding, totdat gewenning optreedt, en de stimulus van de herinnering geen stressreactie meer uitlokt.

Een variatie hiervan is de EMDR-therapie, een therapie die op het eerste gezicht op beunhazerij en flauwekul lijkt, maar waarvan de effectiviteit herhaaldelijk werd aangetoond. Vereenvoudigd samengevat: de cliënt wordt gevraagd zich op het ergste gedeelte van zijn/haar herinneringen te concentreren, terwijl de therapeut voor de ogen van de cliënt de vingers heen en weer beweegt, ongeveer een halve minuut lang.

EMDR Trauma

 

De cliënt volgt de beweging van de vingers met de ogen. Vervolgens bericht de cliënt over de in de korte periode ontstane gedachten, beelden en gevoelens, concentreert zich wederom hierop, waarbij de therapeut de vingers beweegt enz. Dit wordt voortgezet totdat de cliënt geen traumatische herinneringen meer beleeft.

Verschillende onderzoekers (zie b. v. Marcel A. van den Hout, Iris M. Engelhard, How does EMDR work, Journal of Experimental Psychopathology 2012, Volume 3 (2012), Issue 5, 724–738) komen in de laatste tijd tot de conclusie, dat EMDR goed werkt, maar dat de bewegende vingers niet essentieel zijn. Het lijkt erop, dat het helpend mechanisme, naast extinctie (een uitdovings- dus ont-leerproces die bij klassieke conditionering hoort) ook de hoge belasting van het werkgeheugen is, die ervoor zorgt dat de belastende herinneringen afnemen, als gelijktijdig met de voorstelling van nare herinneringen een andere taak wordt uitgevoerd, zoals met de ogen de bewegingen van de vingers van de therapeut volgen, of op de ademhaling letten (zie hiervoor de vergelijking van Mindfulness en EMDR).

 

In de laatste tijd verschijnen ook artikelen die EMDR vergelijken met verschillende aftelmethodes (Counting of Progressive Counting-methode), waarbij deze simpeler dan EMDR uit te voeren aftelmethodes tot zeer goede en bemoedigende resultaten leiden.

In Traumatology 2015, Vol. 21, No. 1, 1–6 beschrijven Ricky Greenwald en zijn collega’s van het Trauma Institute & Child Trauma Institute, Northampton, Massachusetts in een artikel de methodes “Counting” en Greenwalds eigen “Progressive Counting”.

 

De Counting Methode (CM)

is een traumabehandeling, waar de therapeut hardop van 1 tot 100 telt, terwijl de client een imagaginaire „film“ ziet  van zijn traumatische herinnering, van begin tot einde van de traumatische gebeurtenis.Daarna bespreekt de client zijn herinneringen en belevenissen uitvoerig met de therapeut. Deze methode heeft in verkennend onderzoek tot goede resultaten geleid.

 

Progressive Counting (PC)

of Progressieve telmethode is gebaseerd op CM met wijzigingen voor verbeterde efficiëntie en aanvaardbaarheid voor cliënten. Bij CM bekijkt de cliënt de imaginaire film van de trauma’s maar eenmaal per sessie, en praat dan voor de rest van de tijd erover. Bij PC bekijkt de cliënt herhaaldelijk imaginaire films van herinneringen in een enkele sessie. Ook kan de cliënt bij PC ervoor kiezen om de herinnering NIET te bespreken, zodoende is de privacy gewaarborgd.

Bovendien is de duur van de eerste film in PC alleen een telling tot 10; de volgende keer tot 20; de volgende keer to 30; en zo verder, tot een maximum van 100. Dus wordt de blootstelling geleidelijk verhoogd. Later, als de traumatische herinneringen afgezwakt zijn, wordt de tijd van het tellen bij de imaginaire films geleidelijk verlaagd.

Progressive Counting is een effectieve methode, die makkelijker is uit te voeren en te leren dan EMDR. Eerste resultaten zijn zeer bemoedigend, en verder onderzoek zal uitwijzen of deze of andere variaties op EMDR tot verbeteringen in de traumatherapie kunnen leiden.

 

Maria Trepp, docent Klinische Psychologie

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Aangeleerde hulpeloosheid: psychologen die folteren #APA

Aangeleerde hulpeloosheid is een van de belangrijkste concepten in de klinische psychologie. Dit model beschrijft het ontstaan van depressie als een leerproces, waar mensen leren dat zij hun omgeving niet kunnen beïnvloeden, zelfs als zij feitelijk wel degelijk invloed hebben. Na traumatische ervaringen en situaties met verlies van controle onderschatten mensen hun werkelijke invloed. Zij ervaren cognitief controleverlies en emotioneel voelen zij zich gedeprimeerd. Maar met behulp van psychologische begeleiding en cognitieve gedragstherapie kunnen ze opnieuw leren hun leven te beïnvloeden en controle te ervaren.

De theorie van aangeleerde hulpeloosheid, die veel mensen heeft geholpen hun depressieve klachten via gedragstherapie te overwinnen gaat terug tot Martin Seligmans experimenten met elektrische schok bij honden.

martin seligmann psychologen folteren
Martin Seligman

Als honden in een bepaalde situatie elektrische schokken niet kunnen vermijden, zullen zij deze ook niet meer proberen te vermijden zelfs als dit mogelijk is. Deze gruwelijke experimenten op dieren hebben geleid tot belangrijke bevindingen in het onderzoek naar depressie en psychologische behandeling van depressie, mensen kunnen de aangeleerde hulpeloosheid overwinnen en leren om na trauma’s of na reële verlies van controle hun invloed te herwinnen, en kunnen zo emotioneel, sociaal en cognitief weer herstellen en hun gedrag aan de echt gegeven mogelijkheden aanpassen.

Maar de wrede basis van deze kennis over het ontstaan van depressie, namelijk het martelen van dieren, heeft nu ook geleid tot verschrikkelijke gevolgen in de mensenmaatschappij. Terwijl Seligmann zelf zich nu helemaal op de positieve psychologie toelegt,

 

werden zijn bevindingen door het Amerikaanse leger als zeer interessant beoordeeld, en in samenwerking met psychologen van de APA (American Psychological Association, de zeer invloedrijke Noord-Amerikaanse organisatie voor psychologen, waarvan Seligmann ook tijdelijk voorzitter was) gebruikt voor het ontwerpen van foltering, zogenaamde white torture (slaaptekort, waterboarding enz.)

Een nieuw onafhankelijk rapport  (Titel ALL THE PRESIDENT’S PSYCHOLOGISTS door auteurs onder leiding van advocaat David Hoffman) beweert dat de American Psychological Association (APA) tijdens het Bush-tijdperk in de nasleep van de terroristische aanslagen von 9/11 in het geheim met overheidsfunctionarissen samenwerkte aan een ethische rechtvaardiging van folterprogramma’s voor gevangenen. Het rapport concludeert, dat de APA in het geheim heeft samengewerkt met ambtenaren van de CIA, het Witte Huis en het ministerie van Defensie om een ethisch beleid voor de ondervraging door de veiligheidsdiensten te ontwerpen, die het CIA-marteling-programma faciliteerde.

De auteurs waarschuwen dat mensen het vertrouwen verliezen in het beroep van psycholoog als psychologen bereid zijn personen ook opzettelijk pijn toebrengen – en dit geheel afgezien van de individuele achtergrond of de motieven van het desbetreffende gemartelde individu.

Het volledige document is gebaseerd op de evaluatie van meer dan 50.000 documenten, en meer dan 200 interviews van 148 mensen – en het rechtvaardigt en verdedigt nu eindelijk na lange tijd de harde critici van de APA.

De prioriteiten van de APA waren blijkbaar PR-strategie en de uitbreiding van het beroepenveld van psychologen, in plaats van het welzijn van de ondervraagde mensen. Het rapport merkt op dat veel e-mails en discussies gaan over de mediastrategie van de APA, de maatschappelijke positie en de positionering van de APA, en hoe de APA haar invloed kan maximaliseren en de positieve relatie met het ministerie van Defensie kan uitbreiden. Er is weinig bewijs van reflecties, analyses en discussies over de beste of de juiste ethische positie, gezien de aard van het beroep en de specifieke kennis die psychologen hebben over gedachten en emoties; vaardigheden die psychologen in staat stellen zowel te genezen alsook schade toe te voegen.

Twee psychologen, James Mitchell en Bruce Jessen, ontwikkelden op basis van de theorie van de “aangeleerde hulpeloosheid” een reeks dwangtechnieken en leidden persoonlijk ondervragingen, waar ze enkele CIA-gevangenen martelden. Ze verdienden miljoenen dollars voor deze diensten. Zie ook mijn eerder bericht hierover:

Psychologen die folteren

De twee psychologen hadden geen ervaring als verhoorleider, geen speciale kennis van Al Qaida, geen achtergrond in de strijd tegen het terrorisme, en geen relevante culturele en taalkundige vaardigheden. Afgezien van alle grote ethische bezwaren is er ook geen enkel bewijs, dat de door hen gebruikte verhoortechnieken nuttige gegevens produceren op basis van “aangeleerde hulpeloosheid”.

De APA verontschuldigt zich nu op haar website voor “zeer verontrustende resultaten”  en organisatorische fouten; en kondigt eerste beleidsprocedures af om tekortkomingen te corrigeren.

 

Zie ook: Tortured by Psychologists and Doctors

Zie ook

Rapport-building interrogation is more effective than torture

Zie ook: Rechtsfilosofen over martelen: Kinneging, Mertens, Van Gunsteren

 

Maria Trepp, docent Sociale& Klinische Psychologie

 

 

Angst kan mensen bij elkaar brengen

Angst kan mensen bij elkaar brengen

Het Second International Anxiety Congress behandelde kort geleden het thema Anxiety As a Global Problem.

Angst
Angst

Angst wordt beschouwd als een basaal overlevingsmechanisme, als reactie op een specifieke prikkel

Angst is een nare emotie, en liegt ten grondslag aan veel psychische stoornissen.

Maar angst kan mensen ook dichter bij elkaar brengen, zoals een aflevering van de televisieserie Big Bang Theory mooi heeft laten zien in aflevering 17 van Season 7, The Friendship Turbulance: Sheldon, die altijd geïrriteerd op Howard afgeeft en hem als minderwaardig behandelt, pakt wél Howards hand in het vliegtuig als de vlucht onrustig wordt in turbulenties. Hand in hand wachten de vrienden de landing af (in het filmpje bij 7 minuten)

Ikzelf heb eens de hand van van een wildvreemde naast me zittende man vastgepakt bij een landing in onweer…

Psychologen en martelen

Psychologen en martelen:

 

committee intelligence psychologen marteling

 

Twee psychologen hadden een cruciale rol bij het ontwikkelen van martelingstechnieken gebruikt door de CIA.

Op 9 december 2014 heeft de United States Senate Select Committee on Intelligence een rapport openbaar gemaakt, dat het gebruik van foltering en SERE tactiek (Survival, Evasion, Resistance and Escape) bij ondervragingen bevestigt. [1]   NBC News identificeerde de opdrachtnemers, die in het rapport werden genoemd via pseudoniemen als Mitchell, Jessen & Associates . John “Bruce” Jessen was een psycholoog bij het VS Ministerie van Defensie, waar hij gespecialiseerd personeel leerde hoe zij marteling kunnen weerstaan. Mitchell, Jessen & Associates ontwikkelden een “menu” van 20 “verbeterde” ondervragingstechnieken, waaronder waterboarding, slaapgebrek en stressposities.

Het rapport zei dat Mitchell gebruik maakte van Seligmans onderzoek naar ‘aangeleerde hulpeloosheid‘: individuen worden passief en depressief in reactie op oncontroleerbare gebeurtenissen. Hij dacht dat het induceren van een dergelijke psychische staat een gedetineerde kan stimuleren om samen te werken en informatie te verstrekken. [2]

Klacht over Ethiek in Texas

In 2010 diende Jim LH Cox een formele klacht in tegen Mitchell in Texas, waar Mitchell een gediplomeerd psycholoog was. [3] Het Bestuur wees de klacht tegen Mitchell op 10 februari 2011 af, omdat er onvoldoende bewijs zou zijn om te bewijzen dat Mitchell de regels had geschonden. [4]

 In een interview in Der Spiegel wijst James Mitchell  elke persoonlijke verantwoordelijkheid af.

Zie ook:

Sickening and morally reprehensible

Rapport-building interrogation is more effective than torture

Aandacht maakt gelukkig

640px- aandacht wikimedia

Onderzoeker Matt Killingsworth stelde met een speciale app vast, wat mensen deden, of ze zich gelukkig voelden, en of ze met hun gedachten afdwaalden. Resultaat van 650.000 rapportages van ruim 15.000 mensen: Gefocusseerde mensen zijn gelukkiger als mensen die afdwalen.

En helaas: Mensen dwalen heel vaak af. 47% van de tijd denken mensen aan andere dingen dan aan wat ze momenteel aan het doen zijn.

http://www.ted.com/talks/matt_killingsworth_want_to_be_happier_stay_in_the_moment

Aandacht maakt gelukkig

Synesthesie en intelligentie

Synesthesie en intelligentie:

Een nieuwe studie waarin mensen werden getraind om te kleuren met letters associëren heeft ook ertoe geleid dat hun IQ werd verhoogd verhoogd met een gemiddelde van 12 punten.Synesthesie-intelligentie-onderzoek

Het resultaat was een verrassing voor de onderzoekers die in de eerste plaats geïnteresseerd waren in het fenomeen van synesthesie.

How To Increase IQ by 10% Using The Weirdest Method Ever

 

 

 

Aantekeningen bij het Stanford Prison Experiment

Het Stanford-gevangenisexperiment (Stanford Prison Experiment, kort SPE uitgevoerd in 1971 door Philip Zimbardo)

 

Stanford Prsion
Zimbardo
Jdec – , CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=6438851

is een van de klassiekers van de Sociale Psychologie, en wordt tot op de dag van vandaag besproken en bekritiseerd. Het SPE is een van de meest geciteerde studies in de Sociale Psychologie. In het experiment werden gezonde studenten willekeurig in twee groepen opgesplitst: een gevangenengroep en een bewakersgroep. Na korte tijd kwamen bewakers in de verleiding om hun macht te misbruiken en moest het experiment worden afgebroken.

Er werden en worden boek- en filmversies van dit experiment gemaakt, en het experiment heeft een rol gespeeld in het proces rond het Abu Ghraib-gevangenis, omdat Philip Zimbardo op basis van de lessen uit dit experiment als deskundige een van de bewakers verdedigde.

Op internet zijn er verschillende filmpjes te zien, zowel van het experiment zelf, alsook van Zimbardos interpretatie hiervan en zijn conclusies mbt tot Abu Ghraib:

 

Zimbardo interpreteerde de uitkomsten van het experiment als “situationeel”, dus situatie-afhankelijk, namelijk dat ieder mens in een bepaalde omgeving tot machtsmisbruik in staat is. Een slechte situatie zou goede mensen slecht maken.

De Britse psychologen Steve Reicher en Alex Haslam betwisten dit. Zij stellen, op basis van hun eigen  BBC Gevangenis studie en real-life voorbeelden van gevangenenverzet, dat mensen niet gedachteloos toegeven aan destructieve omgevingen. Integendeel, in elke situatie heeft volgens hen degene groep de macht, die erin slaagt om een gevoel van gedeelde identiteit te creëren.

Recentelijk heeft Richard Griggs , Professor emeritus aan de universiteit van Florida, tekstboeken in de Sociale Psychologie onderzocht op de presentatie van Het SPE-onderzoek. Hij vond dat dit experiment veelal te onkritisch werd gepresenteerd, vooral in VS-leerboeken:

http://digest.bps.org.uk/2014/07/what-textbooks-dont-tell-you-one-of.html

Zeer problematisch zijn de ethische bezwaren, die dit experiment heeft opgeroepen. In veel opzichten is het SPE een opvolger van het beroemde Migram-Experiment uit 1963, waar de bereidheid van een deelnemer werd onderzocht om gehoor te geven aan opgedragen taken van een gezaghebbende die strijdig zijn met het persoonlijke geweten van de deelnemer. Maar Zimbardo was toch heel veel verder gegaan dan Milgram: hij gaf opdracht aan de bewakers zich te misdragen:

“You can create in the prisoners feelings of boredom, a sense of fear to some degree, you can create a notion of arbitrariness that their life is totally controlled by us, by the system, you, me, and they’ll have no privacy … We’re going to take away their individuality in various ways. In general what all this leads to is a sense of powerlessness. That is, in this situation we’ll have all the power and they’ll have none.”[5]

Anders dan in het Milgram-Experiment, waar de elektrische schokken niet werkelijk werden uitgedeeld aan de afhankelijke persoon, werden de leden van de Standford-gevangenengroep psychisch en fysiek mishandeld. Zimbardo greep pas na 5 dagen in, nadat een medewerker hem confronteerde, en de ouders van een deelnemer met een advocaat dreigden .

Methodisch is dit experiment op veel manieren te bekritiseren. Toch blijven drie fundamentele resultaten overeind die ook in andere experimenten worden gevonden:

  1. Mensen kunnen relatief makkelijk inhumaan ageren als zij menen dat een autoriteit hen dit opdraagt en de eindverantwoordelijkheid heeft (zie Milgram)
  2. Willekeurige groepen van mensen zijn makkelijk tegen elkaar op te zetten (zie Robbers_cave_study en andere ingroup-outgroup experimenten)
  3. Anonimiteit en dehumanisering van daders (zonnebrillen, geen namen) en/of slachtoffers (nummers, maskers) bevordert gewelddadig en afwijkend gedrag van de daders (Stanford Prison en andere experimenten)

Maria Trepp, docent Sociale Psychologie

Onrealistisch optimisme

Onrealistisch optimisme (optimisme bias) is een van vele systematische cognitieve denkfouten of positieve illusies, die bekend zijn uit psychologisch experimenteel onderzoek.

onrealistisch optimisme

Onderzoekster Tali Sharot legt het op TED goed uit:

“Het is onze neiging tot overschatting van de waarschijnlijkheid om goede ervaringen te hebben in ons leven en onderschatting van de waarschijnlijkheid slechte ervaringen te hebben. Dus we onderschatten de kans om kanker te krijgen, of een auto-ongeluk. We overschatten onze levensduur en carrièrevooruitzichten. Kortom, we zijn meer optimistisch dan realistisch, maar hebben daar geen idee van.”

“De meesten van ons plaatsen zichzelf boven het gemiddelde bij de meeste van deze eigenschappen. Dat is statistisch gezien onmogelijk. We kunnen niet allemaal beter zijn dan alle anderen”.

“Het is een mondiaal fenomeen. De optimisme-tendens is waargenomen in veel verschillende landen — in westerse culturen, niet-westerse culturen, bij vrouwen en mannen, bij kinderen en bij ouderen. Het is behoorlijk wijdverspreid.”

Tali Sahrot legt de neuropsychologische basis voor onrealistsich optimisme uit, en zegt ook:

“Onrealistisch optimisme kan tot gevaarlijk gedrag leiden, tot financiële fiasco’s, tot gebrekkige planning.”

In je levensplanning en bij projecten, waar anderen betrokken zijn: blijf optimistisch ( je kunt ook helemaal niet anders), maar plan een marge in om het onvermijdelijk overdreven optimisme te compenseren!

Zie ook Jurre van den Berg , Hou jezelf voor de gek; Ons ijdele brein, De Groene Amsterdammer, 18 December, 2013
Maria Trepp

Politieke diversiteit in de Sociale Psychologie

Zijn onderzoekers in de Sociale Psychologie te links, en is dus de politieke diversiteit onder deze onderzoekers te gering? De Sociale Psychologie houdt zich bezig met thema’s zoals gender, stereotypering, macht en ongelijkheid. Zou het daarom belangrijk zijn dat er ook conservatieven deelnemen aan wetenschappelijk debat en onderzoek?

sociale psychologie

Lees meer (in het Engels) op de site van de New Yorker

Maria Trepp