Weinig zoogdieren hebben mannetjes die hun nakomelingen verzorgen. Ook bij mensen spreekt het nog niet van zelf, dat de vader een actieve en betrokken rol speelt.
Je ziet het het steeds vaker: betrokken vaders, zorgzame mannelijkheid. Het gedrag van mannen is in de afgelopen decennia langzaam verschoven van nadruk op kostwinnersfunctie naar meer zorgzamheid, met name wat vaderschap betreft.
Vanuit een theoretisch invalshoek schreef Karla Elliott in 2016 een artikel over “Caring Masculinities” (zorgzame mannelijke identiteit). Haar theorie biedt een onderbouwing voor de nieuwe rollen en praktijken van mannen en vrouwen.Elliott identificeert drie hoofdkenmerken van “zorgzame masculiniteit”.
Het eerste kenmerk is het verwerpen van dominantie
Omdat dominantie leidt tot ongelijkheid in een relatie, staat zorgzame masculiniteit voor een afwezigheid van dominantie om verbondenheid te waarborgen.
Mannen die ageren vanuit zorgzame masculiniteit vallen gedeeltelijk traditionele mannelijke normen af, in het bijzonder diegene die overheersing of geweld impliceren.
Het tweede kenmerk is het waarderen van positieve emoties
Nieuwe vaders benadrukken van affectieve, relationele, emotionele en onderling afhankelijke kwaliteiten van zorg.
<
Verzorgende masculiniteit contrasteert daarmee met traditionele mannelijkheid die een emotioneel stoïcisme onderschrijft: mannen mogen niet voelen en als ze dit toch doen – vooral pijn – moeten ze die gevoelens onderdrukken of ontkennen en mogen zij deze gevoelens niet uiten.
Veranderen van traditionele mannelijke waarden
Het derde en laatste kenmerk van “verzorgende mannelijkheid” is het herschikken van traditionele mannelijke waarden (d.w.z. de nadruk op mannen als gezinshoofd, beschermer of kostwinner) tot relationele, onderling afhankelijke en zorggerichte waarden.
“Verantwoordelijkheid nemen” kan bij een herschikking van waarden voor een man betekenen de zorg voor de kinderen op zich te nemen in plaats van kostwinnerschap.
Vanuit het perspectief van “zorgzame mannelijkheid” zijn zorgverlenende rollen dus niet inherent mannelijk of vrouwelijk.
Speelse vaders
Onderzoek wijst uit dat vaders meer tijd besteden dan moeders aan het spelen met kinderen. Het vaderlijke spel is juist een belangrijke factor in de sociale, emotionele en cognitieve ontwikkeling van kinderen. Uitdagend en stimulerend spel is vaak een belangrijke factor in de hechte relatie tussen vader en kind.
Psycholoog en onderzoeker David C. Geary beargumenteert dat betrokkenheid van de vader bij het spel, in het bijzonder bij onstuimig spel, in verband wordt gebracht met de vaardigheid van kinderen om hun emotionele toestand te reguleren (bijv. het verminderen van impulsiviteit) en met hun latere sociale competentie. Uit verschillende longitudinale studies, waarbij dezelfde kinderen in de tijd worden gevolgd, is gebleken dat deze vorm van spelen samenhangt met beter sociaal en psychologisch functioneren in de adolescentie. Onstuimig spel zou voor jonge kinderen ook een niet-bedreigend signaal van vaderlijke dominantie kunnen zijn, waardoor vaders het gedrag van latere adolescenten beter kunnen controleren en beïnvloeden. Dit kan op zijn beurt bijdragen tot minder jeugddelinquentie en een hoger opleidingsniveau van adolescenten met betrokken vaders. Geary laat zien, dat de betrokkenheid van vaders met name bij adolescenten duidelijk van zeer groot belang is.
Literatuur:
Elliott, K. (2016). Caring masculinities: Theorizing an emerging concept. Men and masculinities, 19(3), 240-259.
Geary, D. C. (2000). Evolution and proximate expression of human paternal investment. Psychological Bulletin, 126(1), 55–77. https://doi.org/10.1037/0033-2909.126.1.55
StGeorge, J. M., Wroe, J. K., & Cashin, M. E. (2018). The concept and measurement of fathers’ stimulating play: a review. Attachment & human development, 1-25.
Verder lezen: Vaders als opvoeders:
Nieuw onderzoek over vaders (namen van onderzoekers, onderwerpen)
Artikel: De vader als ubermoeder
Systemische visie: vaderschapsverlof
Vaders vaak buitengesloten bij zorg
V.ders benadeeld bij echtscheiding
Maria Trepp, docent Ontwikkelingspsychologie
2 gedachten aan “Betrokken vaders, zorgzame mannelijkheid”