Vandaag wordt in een lezersbrief in de NRC beweerd dat Christiaan Huygens’ slingeruren de geografische breedte op zee hadden moeten bepalen.
Slingeruur Huygens/Coster Museum Boerhaave
Maar dat is niet zo.
Christiaan Huygens en de plaatsbepaling op zee
Het is onjuist dat bij de plaatsbepaling ter zee voor Huygens en zijn tijdgenoten het vaststellen van de geografische BREEDTE het probleem geweest zou zijn. De breedte kon men in de tijd van Huygens namelijk met de hulp van de positie van de sterren en een sextant vaststellen, maar de geografische LENGTE niet.
Aardglobe Willem Blaeu 1670 Museum Boerhaave
Hiervoor moest men de tijd nauwkeurig kunnen meten: op het moment dat de zon de hoogste stand heeft bereikt stelt men vast hoe laat het is op een klok die de tijd laat zien van de haven van waaruit men is vertrokken. Uit het tijdsverschil kan men de lengte berekenen: één uur tijdsverschil staat voor 15 graad verschil in lengte (360 graad = 24 uur) .
Christiaan Huygens deed veel pogingen om de tijd op zee te laten meten met behulp van verschillende modellen van slingerklokken, en ook met klokken met een spiraalveer in plaats van een pendel.
Huygens uurwerk met spiraalveer, Museum Boerhaave
Het lukte meestal niet, vanwege het slingeren van het schip en/of de temperatuurschommeling.
Pas in 1761 heeft John Harrison een chronometer geconstrueerd, waarmee de aardrijkskundige lengte nauwkeurig bepaald kon worden en ontving hij de beloning van 20.000 pond die het Engelse parlement had belooft aan diegene die als eerste een betrouwbare methode zou vinden om de tijd te meten.
———Jeugdboek over Christiaan Huygens: Zoektocht naar een zeeklok————-
Zie ook Christiaan Huygens’ originele tekst K O R T O N D E R W Y S Aengaende het gebruyck Der H O R O L O G I E N Tot het vinden der Lenghten van Oost en West
Op 24 december 2011 werd een versie van deze tekst geplaatst in de wetenschapsbijlage van de NRC als ingezonden brief.
——————————————————————————————-
Christiaan Huygens http://www.passagenproject.com/blog
