Wetenschap Kunst Politiek

Toen ik afdaalde naar de kelder van het Catharijneconvent in Utrecht om de Engelen-tentoonstelling te bezoeken zag ik in het trappenhuis een kwal aan mij voorbijzwemmen, en wel in het glas-in-lood-raam daar in het trappenhuis.
Ik dacht: “Hé, dat heb ik al eerder gezien, dat is toch die Marc Mulders met zijn kwallen!

Een check op internet gaf me gelijk: De belijdende katholiek Marc Mulders heeft in opdracht van Museum Catharijneconvent dit glas-in-loodraam gemaakt. ” ‘Apocalypse’ is een hoogstaand en dramatisch werk met vele sprekende elementen. De kunstenaar verwijst juist naar de actualiteit. Voor hem weerspiegelt het kunstwerk de dramatische en onzekere tijd waarin wij nu leven. Dit laat hij zien door afbeeldingen van overlevenden van de aanslagen in Londen en Madrid op te nemen in het raam. Zij worden getroost door engelen. ..[…] “

Over de kwal wordt op internet niets gezegd, maar alle mensen die nu nog naar de Engelen-tentoonstelling gaan, maak alsjeblieft een bewijsfoto voor mij (of misschien moet ik zelf nog een keer gaan, ik heb veel gemist).
Maar goed, ik heb inzake de katholiek Marc Mulders en de kwal sowieso nog andere bewijzen in huis!
Marc Mulders heeft een grote tentoonstelling in het Museum De Pont, samen met Claudy Jongstra, Mapping out paradise,”een zaalvullende installatie waarin gebrandschilderd glas, draperieën van vederlicht vilt en grote fotocollages visueel en inhoudelijk een verbond met elkaar aangaan” (nog te zien tot 16 november).

Hun paradijs heeft me in principe goed bevallen.

Wat mij daarentegen niet bevalt is hun mondelinge en schriftelijke toelichting bij hun paradijs: “Beide kunstenaars zien het als hun taak optimistische beelden de wereld in te sturen. Naar hun overtuiging hebben onrust en provocatie, in het verleden karakteristieken van de avant-garde, hun langste tijd gehad”. De christelijke beeldtraditie vormt voor hen een tegengif tegen de huidige “decadentie”. Hun kunstwerk is de belichaming van positieve, helende krachten.

Ook al ben ik in de laatste tijd zelf behoorlijk positief op mijn blog, en zijn veel oude fans zeer teleurgesteld in mij: dit gaat mij te ver en ik begin allerlei decadente gedachten te krijgen bij zo veel zoetsappigheid.

Helaas is de glazen kwal bij Mulders geen vrolijke kwal, maar hoort zij voor hem bij de onderaardse kwaadaardige stromen die alles vergiftigen.

Dus kwal= hel voor Mul.
Makkelijk te onthouden.

Mulders, kwal en engelen zweven niet alleen door het Utrechtse trappenhuis, nee, Mulders hangt ook met een engel in de Engelen-tentoonstelling (maar niet met een kwal). Terwijl ik de bloemenengel van Huub Kortekaas van ontroerend mooi vond, kan ik met Mulders’ kitsch-bloemenengel niets, en al helemaal niet met de Mulderssche toelichting:
“Als tegenwicht voor het ongerijmde geweld in de wereld is er een enorme behoefte aan schoonheid.”


Hier kan ik niet tegen, geef mij maar de prikkelende schoonheid van een kwal…. en scherpe politieke analyse en provocerende actie in plaats van helende engelen.

Engelen, als half-menselijke wezens, maar dan zonder aardse eigenschappen, zijn mij buitengewoon onsympathiek.
Ik heb geen behoefte aan een boodschapper uit hogere sferen. Het geloof in beschermengels (door mijn moeder met bijzonder grote ijver verkondigd) vind ik aanstotelijk: wie ziek wordt of een ongeval krijgt had dus minder bescherming van de heer???

De grote tentoonstelling in het Utrechtse Catharijneconvent “Allemaal engelen” (zie ook Kees Smit) roept bij dan ook zeer gemengde gevoelens op, en dan zeker de inleidende mededeling, dat “engelen bezig zijn om een plaats te verwerven in onze postmoderne maatschappij”.

Wél vind ik het zeer interessant om de cultuurgeschiedenis van de engelen de volgen.
In Utrecht komt niet alleen de christelijke, maar ook de islamitische traditie aan bod. Ook werd in Utrecht mijn persoonlijke vraag beantwoord hoe het kan, dat mij thuis, in een Luthers domineesgezin, aan één stuk door over engelen gepraat werd, terwijl engelen toch heel erg op heiligen lijken – tenslotte ook een mengeling van god en mensen, maar helemaal taboe voor protestanten.

Het antwoord is dat ten eerste de engelen overal in de bijbel voorkomen, ook in het Nieuwe Testament (Paulus!), en ten tweede, dat Maarten Luther persoonlijk had verkondigd dat elk kind een beschermengel had. En inderdaad, bij mij thuis was het altijd de beschermengel die ter sprake kwam. Bij elk ongeluk dat ik had: van de boom gevallen of van de afvalcontainer gevallen met operatie respectieve hersenschudding als gevolg, werd uitgebreid op ingegaan wat er wel allemaal ZONDER mijn beschermengel was gebeurt.

Nou, vorig jaar toen ik op mijn fiets van een 80-jarige tante werd aangereden en mijn pols dubbel brak heeft mijn beschermengel ook goed opgelet, anders was ik nu dood.

Mijn sympathie geldt de gevallen engelen en de imperfecte engelen. Deze komen in Utrecht ook, zij het zijdelings, aan bod.

Hier een citaat en twee prachtige engelen van Lucebert:

“alleen waadt een engel
door een vijver vol vuilnis
en kust het kristallen hart”

Lucebert, Oude engel (1986)

Lucebert, Nachtengel (1990)

Hier meer schilderijen van Lucebert
Van Marc Chagall zijn er meerdere schilderijen/illustraties te zien, maar Paul Klee, op het gebied van engelen en moderne kunst zo ongeveer de belangrijkste naam, is geheel afwezig (over de engelen van Klee zal ik nog schrijven).

Een heel erg mooie engel, die als bloemenengel zowel het aardse alsook het hemelse in perfect in zich combineert, zit op straat voor het convent: “Zittende engel” (2002/3) van Huub Kortekaas.

Huub Kortekaas, “Zittende engel” (2002/3)