Anna Cornelia van Gogh-Carbentus, de moeder van Vincent van Gogh

Ik vroeg me af wie Anna van Gogh-Carbentus was, en of zij wel op de schilderijen van Vincent voorkwam.

De biografie van Pilip Callow, ‘Vincent van Gogh, een leven’ vertelt het een en ander over haar.

“Vincents moeder, Anna Carbentus, was uit beter hout gesneden. Nadat zij haar kinderjaren had doorgebracht in Den Haag, toen een levendige handelsstad, moet zij het uitgestrekte landschap met zijn ontoegankelijke moerassen [Brabant] als een schok hebben ervaren. Dat geldt ook voor de ruwe plattelandsbevolking: dat waren geen eerzame burgers, maar lieden die af en toe op onheilspellende wijze opdoemden, mensen die tijdens een misplaatst bezoek tekeergingen als wanordelijke bees­ten, gebonden als ze waren aan hun land, zonder enige gratie en zon­der te weten hoe zich fatsoenlijk te gedragen. De onbuigzaamheid van de calvinisten uit het noorden was hun nog geheel onbekend. Er kwam hier misdaad voor: gewelddadige vechtpartijen, losbandig gedrag. Haar man, die op zijn 27ste was geïnstalleerd, voelde zich na twee jaar nog niet op zijn gemak. Niemand weet wat zijn vrouw van de situatie vond. Ze zal zich hebben teruggetrokken en angsten hebben gekend. Echt jong was ze niet meer. Maar ze was een vastberaden vrouw.

Ten tijde van hun huwelijk was ze 32, drie jaar ouder dan Theodorus [haar man, predikant]. Ze had zich toen als zo’n beetje verzoend met het idee dat ze onge­trouwd zou blijven maar trad uiteindelijk toch – als de laatste van de drie zusters – in het huwelijk. De oudste zus was de vrouw van predi­kant Stricker, een Amsterdams geestelijke van aanzien. De jongste zus was getrouwd met de broer van Theodorus, de hiervoor genoemde Vin­cent. Deze oom Cent, de favoriete oom van de toekomstige schilder en zijn brocr Theo. zou zich later, in 1858, aansluiten bij een grote kunst­handel, Goupil & Cie. die zich al snel zou ontwikkelen tot de grootste keten van kunsthandels in Europa. […]

Vincents eerste biograaf, de weduwe van Theo, deelt ons mee dat Anna Carbentus veel van de natuur hield en zelfs een toegewijde plantkundige was, die alles wist van bloemen en planten. Wat karakter betreft was ze nauwelijks passief of teruggetrokken te noemen, wat haar man duidelijk wel was. Integendeel: ze was extravert, vrolijk, ze praatte veel en schreef veel brieven. Ze wilde uit haar nieuwe leven halen wat erin zat, hoe weinig veelbelovend dat er ook uitzag. Ze wilde zich vooral bewijzen als echtgenote en moeder. Het schijnt dat ze ook op artistiek gebied haar mannetje stond, en het bewijs daarvan is in­middels zichtbaar. Een familiealbum, dat pas in 1956 werd ontdekt, bevat een aantal van haar schetsen. Op een van de aquarellen van haar hand die bewaard zijn gebleven, zijn viooltjes, vergeet-mij-nietjes, la­thyrus en lelietjes-van-dalen in een mand te zien. Duidelijk is dat ze zonder meer over talent beschikte. Ze breide met tomeloze energie en ging met Theodorus mee wanneer hij de zieken bezocht, bewust als ze zich was van haar plicht. Ze maakte eten klaar voor de armen en deelde dat uit, of het nu protestanten of katholieken betrof.

Maar ineens voltrok zich een ramp. Elf maanden na haar huwelijk werd een zoon geboren, Vincent Willem. Het kindje werd dood gebo­ren.” ( p 28 f.)

Precies een jaar later werd Vincent van Gogh geboren, in de schaduw van het dode broertje Vincent.

Ditt portret van zijn moeder maakte Vincent van Gogh na een foto, in Arles 1888.