Veel joden hebben zich het leven genomen tijdens en na de oorlog. Dit thema is actueel in verband met Primo Levi, over wie ik de laatste dagen in mijn blog heb geschreven.
Ik heb in verband met mijn literatuurwetenschappelijk onderzoek naar het DDR-toneelstuk Passage van de schrijver Christoph Hein ook een uitvoerig hoofdstuk geschreven over de zelfmoord in de literatuur
– en in de werkelijkheid.
Het stuk Passage gaat over de dood van de jood en filosoof Walter Benjamin ( auteur van het Passagen-Werk, dat de naam aan het Leidse project heeft gegeven) . Walter Benjamins zelfmoord wordt in Passage beschreven as de daad van een laffe loser.
Ik heb beschreven dat dit typisch is voor de socialistisch-realistische literatuur, waar de zelfmoord altijd streng moreel wordt veroordeeld.
Walter Benjamin zelf noemde de zelfmoord de “essentie van de moderne”. Het stuk Passage is het eens met deze these- maar wijst, als een klassiek socialistisch-realistisch stuk, de moderne af.
De Duitse literatuurwetenschapper Michael Rohrwasser is gespecialiseerd op de zelfmoord in de socialistische literatuur. Hij schrijft, dat het socialisme losers, zelfmoordenaars en systeemcritici onder en noemer sorteert. Zelfmoordenaars zijn in de socialistisch-realistische literatuur symboolfiguren die laten zien hoe het niet moet. Als daad op zich wordt de zelfmoord van de klassenvijand positief gezien na het motto: “Het beest heeft zich zelf vermoord- gezegend zij de dag!”
Een dergelijke (positieve of negatieve) politieke waardering van de zelfmoord is niet alleen in de socialistische literatuur te vinden: Amerikaanse functionarissen noemden die de drievoudige zelfmoord van gevangenen op Guantanamo Bay ‘een daad van oorlogsvoering’ tegen de VS en ‘een grote PR-stunt’ ( de Volkskrant, 6-6-2006)
Het omgaan met de zelfmoord is ook een belangrijk thema in de fascisme-parabel Bint (1934) van Ferdinand Bordewijk. De zelfmoord van de scholier Van Beek wordt de fascistoïde rector Bint ten slotte fataal:
„Hij [de leraar] dacht aan Van Beek. Over deze was niet meer gepraat. Hij zag de nerveuze zwakkeling duidelijk vóór zich. Een kerel was dat nooit geworden. Het was merkwaardig dat er zo weinig over hem was gesproken. Een zelfmoord, een oproer waren toch gebeurtenissen. Maar Bint had een manier om praten, denken zelfs, te verbieden. Hij elimineerde zelfmoord en oproer, nu de school er geen rekening meer mee had te houden. Het werd doodgezwegen. Het hoorde bij zijn systeem. Naar het systeem telde niet het individu, opdat individuen geteeld werden uit het systeem.“
Tags: bint, ferdinand bordewijk, socialisme, zelfdoding, zelfmoord
Inderdaad, het individu komt in deze zienswijzen niet aan bod, terwijl de motivatie van het individu toch bij uitstek bepalend is bij het beëindigen van het eigen leven.
Een onderwerp dat me al tijden ( ook beroepshalve) bezighoudt. Zelfdoding.
Eén van mijn referentiekaders daarbij is de pil Over suicide van René Diekstra, waarin hij onder andere de meningsvorming door de eeuwen heen beschrijft en bijvoorbeeld Le suicide van Durkheim aanhaalt.
Met studenten maak ik dit onderwerp steeds bespreekbaar. Per slot moeten zij met clienten die dat willen, over dit onderwerp kunnen praten,zonder te moraliseren.
Steeds lopen een aantal studenten huilend weg, als het ter sprake komt. Bij wijze van spreken;-)
Veel mensen hebben ooit aan zelfdoding gedacht.
Via de Socratische methode probeer ik mensen dan aan het denken te zetten.
Een taboeonderwerp nog steeds: zelfdoding.
Ook de vorige bijdrage over deugden had mijn interesse. Ik heb net een aardige bewerking van een collega van de deugdenleer van Aristoteles.
Over het voortreffelijke; heet het.
Een boeiende vraag om je zelf soms te stellen.
Welke deugden vind jij belangrijk?
Groet
Anna
nb het linkje werkt niet.
@JaaP; Klopt systemen willen de zelfmoord niet. En ook vrienden en sociale omgeving zouden een zelfmoord nooit goed mogen vinden. Maar wat belangrijk is: zelfmoord is geen privezaak, zelfmoord gaat allen aan, het protestelement oet gehoord worden.
@Anna: Ik ben niet weg van Aristoteles, en zeker niet van et zogenaamd voortreffelijk. Lees van ik een paar dagne geleden over de kleine deugdenvan Primo Leviheb gechreven. Dat zijn de deugden die ik belangrijk vind. Niet de grote deugden van Aristoteles.
Mijn kritiek aan Aristoteles is hier uitgebreid http://www.passagenproject.com/aristoteles.html te vinden.
Ik probeer de andere link te repareren.
@Evy het gaat inderdaad niet alleen om de joden. Maar ik ging nu uit van Primo Levi en van Walter Benjamin.
Reactie is geredigeerd
Charles D Smith, Palestine and the Arab-Israeli conflict, New York, 1992
Ben Gurion vond het midden 1944 NIET nodig de geallieerden te vragen de deportaties van de Hongaarse joden naar Auschwitz te stoppen door middel van bombardementen.
Na de verovering van Noord Italië konden bommenwerpers het industriële complex waar Auschwitz een onderdeeltje van was bombarderen, en dat gebeurde ook.
Neufeld and Berenbaum, editors The bombing of Auschwitz, 2000, New York.
Berenbaum is bestuurslid van het Washington holocaust museum.
Bethel schrijft dat de Britten in 19139 al wisten dat de zionisten alleen immigranten in de vechtleeftijd in Palestina wilden.
Nicholas Bethel, The Palestinian Triangle, The struggle between the British, the Jews and the Arabs, 1935-48, London 1979
Bethel is/was Brits lid van het Europese parlement.
Het lid van de joodse terreur organisatie Ben-Ami beschrijft hoe VS vooraanstaande joden, rabbi Wise voorop, alles deden om geldinzameling door Ben-Ami en de VS joodse schrijver Hecht voor emigratie uit bezet Europa te voorkomen.
De Britten torpedeerden schepen met joodse vluchtelingen in de Zwarte Zee.
Yitshaq Ben-Ami, Years of wrath, Days of glory Memoirs from the Irgun, New York, 1982
Net als nu, Perle en consorten die de VS Iran willen laten platgooien, waren joodse leiders ook toen maa al te graag bereid gewone joden op te offeren voor hun doelen.
Weizmann weigerde het aanbod in 1939 van Hitler Duitsland dat joden konden vertrekken met medeneming van hun hele vermogen, dan konden ze overal naar toe, Weizmann wilde ze alleen in Palestina hebben.
Hjalmar Schacht, ´76 Jahre meines Lebens, Bad Wörishofen, 1953
J.G. Burg, Schuld und Schicksal, Europas Juden zwischen Henkern und Heuchlern, München, 1962.
Burg was een Galicische jood, hij werd geinterneerd in het grote joodse kamp met joods zelfbestuur ten O van Brest-Litovsk, de rivier Bug was de grens met het door Duitsers bestuurde gebied.
Gerd Schultze- Rhonhof, ´1939, Der Krieg, der viele Väter hatte, Der lange Anlauf zum Zweiten Weltkrieg, München 2003, 2006 laat zien hoe Stalin, Roosevelt, de Britten, de Polen en de Fransen in 1939 oorlog wilden, alleen Hitler wilde geen oorlog.
Het curieuze van de Ethica van Aristoteles is dat het in 340 v C is geschreven en in de eigentijdse benadering van Over het Voortreffelijke ( van Jan Bijlsma) zeker nog aanknopingspunten biedt aan studenten voor reflectie.
Overigens vind ik jouw bijdrage over de deugden van Levinas erg boeiend.
Groet
Anna
Levinas is ook een interessant iemand, maar een ander.
Voortreffelijkheid is zo saai, vind je niet????
Aristoteles is de denker van het middelmaat. Ik ben een grote fan van de anti-aristoteliker en gepassioneerde denker Giordano Bruno.
Hierover nog een blog!
Reactie is geredigeerd